Hoofdluizen zijn kleine vervelende insecten die op de hoofdhuid leven en er bloed zuigen om te overleven. Daarom worden ze ook wel parasieten genoemd. Luizen 'bijten' drie tot zes keer per dag. Tijdens een luizenbeet, spuiten ze ook wat speeksel in de huid wat die typische jeuk kan veroorzaken.
Wat zijn luizen en neten?
Luizen zijn niet gevaarlijk voor de gezondheid. Ze verplaatsen zich op zes pootjes die van klauwtjes voorzien zijn waarmee ze zich vasthaken aan het haar.
Een besmetting met luizen kent weinig directe symptomen. Er zijn echter wel wat onrechtstreekse symptomen. Een kind dat met luizen besmet is, kan hevige jeuk ervaren. Die jeuk is een afweerreactie tegen de uitwerpselen en het speeksel van luizen.
Als je kind vaak gaat krabben, kan dat krabwondjes veroorzaken die op hun beurt dan weer huidinfecties of bloed op de hoofdhuid als resultaat kunnen hebben.
Levensstadia van een luis:
- De neet (het ei), is het eitje van een hoofdluis. De grootte van een neet kan je vergelijken met een speldenkop en vind je tussen de 3 en de 4 mm van de hoofdhuid.
- De nimf (of larve), vormt de basis voor een nieuwe luis.
- Een volwassen luis, welke tot wel tien eitjes per dag kunnen leggen.
Een dode neet is moeilijk te zien met het blote oog. Dode neten die qua kleur wit of doorschijnend zijn vind je meestal iets verder van de hoofdhuid.
Hoe zien luizen en neten eruit?
Grootte
Hoofdluizen zijn 2 tot 3 mm groot. Een leuk weetje is dat de grote luizen het vrouwtje zijn, want het mannetje is kleiner dan de vrouwelijke hoofdluis. De eitjes, neten genoemd, zijn 1 mm groot. Deze bevinden zich vaak op een afstand van 3 tot 4 mm van de hoofdhuid.
Kleur
De natuurlijke kleur van de luis varieert tussen bruin en grijs met een doorzichtige glans. De luis kan een rode kleur krijgen na het opzuigen van het bloed uit de hoofdhuid. Dit gebeurt 3 tot 6 maal per dag. Neten (of luizeneitjes) hebben een doorschijnende grijs-witte kleur en ze zijn daarom vaak moeilijk te vinden. Ze kunnen soms worden verward met roos (schilfertjes). Het grootste verschil is dat roos los in het haar zit terwijl neten stevig aan het haar vast zitten.
Aantal
De witte neten in het haar lijken heel erg op roos (schilfertjes). Daarom treedt er vaak verwarring op. Heb ik luizen of roos? Het belangrijkste verschil is dat schilfertjes talrijker zijn dan neten en los tussen de haren liggen. Neten plakken echter vast aan het haar.
Hoe planten ze zich voort?
De vrouwelijke hoofdluizen kunnen tot 10 eitjes per dag leggen. Hiervan sterven er echter veel door de hoge gevoeligheid aan temperatuur en vochtigheid.
-
![]()
Daarna begint de 7-daagse levenscyclus van de neet tot luis. Een paar dagen na het leggen van het eitje, begint de neet uit te komen.
-
![]()
Na een week komt de jonge luis uit de eierschaal gekropen: de 'nimf' is geboren. 'Nimfen' zijn pasgeboren luizen, niet meer dan 1 mm groot en zuigen ook al bloed. Het grote verschil is dat ze zich nog niet kunnen voortplanten.
-
![]()
10 dagen later zijn de nimfen volwassen luizen. Eénmaal de hoofdluizen volwassen zijn, kan de voortplanting beginnen.
-
![]()
De levenscyclus van de luis duurt zo’n 30 dagen. De levensduur is echter afhankelijk van de temperatuur, de vochtigheid van de omgeving en hoe goed de luis zich kan voeden.
Wat zijn de voornaamste risicomomenten?
Mythes en feiten over luizen
Ontdek de waarheden en mythes over luizen. Scroll naar rechts om alle stellingen te overlopen.
Mythe
"Luizen zijn te wijten aan een gebrek aan hygiëne"
Feit
Ook wie elke dag het haar wast, kan op een dag een hoofd met luizen aantreffen. Dit heeft niets te maken met een gebrek aan hygiëne: luizen hebben geen voorkeur voor proper of vuil haar.
Mythe
"Hoofdluizen springen van het ene hoofd op het andere"
Feit
Hoe ver kan een luis springen? Op deze vraag valt geen antwoord te geven want hoofdluizen gebruiken hun poten niet om te springen, maar om te klimmen. Ze zitten stevig aan de haren gekleefd en klemmen hun pootjes op het volgende haar om zich te verplaatsen, met een snelheid van wel 30 cm per minuut.
Ze laten nooit een haar los. Luizen zijn enkel besmettelijk bij direct haarcontact, zoals bij het geven van een knuffel. Ook bij het lenen van harige voorwerpen, zoals mutsen of haarborstels, kan besmetting plaatsvinden. Wanneer er enkel nog neten, maar geen luizen meer achterblijven is de kans op besmetting ook klein.
Neten kleven immers vast aan het haar en zijn dus minder besmettelijk dan luizen.
Mythe
"Luizen komen niet voor bij volwassenen"
Feit
Iedereen kan luizen krijgen, ongeacht leeftijd of geslacht. Er zijn dan wel enkele verklaringen waarom de ene makkelijker besmet raakt dan de ander. Het zijn vooral kinderen die last hebben van hoofdluizen, omdat ze veel meer direct contact hebben dan volwassenen.
Meisjes krijgen ook vaker luizen dan jongens, vanwege hun langere haren die een knusse, warme woonplaats voor luizen vormen. Het is ook makkelijker voor de luis om zich vast te houden aan gladde haren, dan aan krullen. Hoofdluizen bij volwassenen komen vooral voor wanneer ze via hun kind besmet worden.
Mythe
"Luizen hebben gaat altijd gepaard met jeuk"
Feit
Bij symptomen van luizen, denken mensen vaak onmiddellijk aan jeuk. De jeuk is afkomstig van het speeksel dat de luizen injecteren wanneer ze bloed drinken. Dat gebeurt enkel als je er allergisch aan bent.
Het is dus niet door hun pootjes of door de beet zelf. Daarom is het altijd goed om de hoofdhuid te controleren op luizen, zelfs al is er geen jeuk.
Mythe
"Mensen met kort of gekleurd haar hebben minder luizen"
Feit
Luizen komen relatief vaker voor bij mensen met langer haar, maar het kort knippen van het haar zou enkel goed zijn om luizen te voorkomen door het risico op besmetting te verminderen: vanwege minder haarcontact. Eenmaal besmet heeft het geen zin meer om het haar kort te knippen, omdat de luizen sowieso dicht bij de hoofdhuid leven.
Voor personen met lang haar wordt dus aanbevolen om het haar goed vast te maken in een vlecht of een staart om zo de kans op besmetting te verminderen bij een luizenalarm op school. Hoofdluizen zijn ook kieskeurig, ze houden niet zo van gekleurd haar.
Je haar kleuren tegen luizen hoeft dan ook weer niet, want het is absoluut geen garantie dat de luizen daardoor zullen wegblijven.
Mythe
"Alle gezinsleden van een besmet kind moeten onmiddellijk behandeld worden"
Feit
Als je geen luizen of neten vindt met de nat-kam-methode, wordt ten sterkste afgeraden om een anti-luizenbehandeling toe te passen. Die behandelingen roeien enkel de aanwezige luizen uit, maar voorkomen geen luizen. Er zijn wel speciale luizenproducten ter preventie beschikbaar. Ontdek het hier.
Mythe
"Luizen kunnen overleven in bedden, matten, zetels en kledij"
Feit
Buiten het haar overleeft een hoofdluis hooguit 24 uur tot maximum 48 uur. Luizen hebben warmte en het bloed van hun gastheer nodig, wat niet te vinden is op voorwerpen. Als u een hoofdluis vindt op je bed of zetel, is deze luis al zwak of oud.
Hij kan geen eitjes meer leggen en zal binnen twee dagen sterven. Neten kunnen echter tot 10 dagen overleven op kleding of in bedden.
Mythe
"Luizen kun je bestrijden door je haar vaker te wassen"
Feit
Luizen wegwassen door het haar vaker te wassen is geen oplossing. Luizen overleven immers een wasbeurt. Ze kunnen niet zwemmen, maar als luizen in contact komen met water, klampen ze zich stevig vast aan het haar.
Luizen kunnen zich ook wapenen tegen water door 8 uur lang ‘hun adem in te houden’ door de holtes waarlangs ze ademen af te sluiten.
Mythe
"Luizen voorkomen is cruciaal want ze verspreiden ziektes"
Feit
Hoofdluizen zijn erg vervelende beestjes, maar ze zijn niet schadelijk voor je gezondheid. Ze kunnen wel jeuk veroorzaken, maar brengen geen ziektes over. Hoofdluizen leven al eeuwen mee met de mens en zijn afhankelijk van de staat van hun gastheer.
Bij het krijgen van koorts zoeken de luizen naar een andere verblijfplaats omdat de hoofdhuid veel te warm is om in te leven. Ze geven dus geen ziektes, maar willen juist een gezonde hoofdhuid om te bewonen.
Mythe
"Luizen kan je behandelen met azijn"
Feit
Het staat vast dat je geen luizen kan bestrijden met azijn. Azijn zou bovendien pijnlijk zijn op de hoofdhuid van kinderen en ook gevaarlijk in geval van contact met de ogen.
Het blijft aangeraden om luizen te behandelen met producten die speciaal ontwikkeld zijn voor de behandeling van luizen. Die zijn verkrijgbaar bij iedere apotheker.
Silikom
Een volledig, doeltreffend gamma om luizen mee te voorkomen, behandelen en actief na te behandelen. Met Silikom heb je alles in huis om definitief komaf te maken met luizen en neten, zonder dat luizen resistent zullen worden.
Heb je nog geen antwoord gevonden op jouw vraag?
Veelgestelde vragen over luizen
Hoe kan ik me beschermen tegen luizen?
Luizen voorkomen is erg moeiijk, maar het is wel mogelijk om de kans op luizen te beperken. Pas onderstaande preventieve maatregelen toe om de kans op (her)besmetting te verminderen:
- Was alles wat je mag wassen op 60 graden bij hoofdluis, zoals mutsen, sjaals en kussenslopen op 60°.
- Houd voorwerpen die niet op 60° mogen gewassen worden 2 dagen in een hermetisch afgesloten zak, of stop ze minstens 8 uur in de diepvries.
- Leer kinderen dat ze hun mutsen, sjaals, kleren, knuffels,… niet mogen uitwisselen.
- Gebruik een product speciaal ontwikkeld om je tegen luizen te beschermen.
Wie en hoe kan (je) hoofdluizen krijgen?
Iedereen kan luizen krijgen. Op de vraag “van waar komen luizen” is dan ook moeilijk een antwoord te geven. Ze komen echter het vaakst voor bij kinderen van 3 tot 12 jaar omdat die meer fysiek contact hebben met leeftijdsgenootjes.
Luizen bij volwassenen komen eerder voor nadat een kind van het gezin al besmet is met luizen. Of je hoofdluizen krijgt of niet, heeft overigens niets te maken met een onhygiënische levenswijze.
Hoe kan ik controleren of mijn kind hoofdluizen heeft?
Het is aanbevolen om wekelijks je kinderen te controleren op de aanwezigheid van hoofdluizen. Ook al klagen ze niet over jeuk, want niet iedereen krijgt jeuk door luizen. Luizen en neten herkennnen doe je vooral door achter de oren en in de nek te kijken, omdat dit de favoriete schuilplaatsen van luizen zijn. Let ook goed op voor neten, die dicht bij de hoofdhuid te vinden zijn. Als je grijswitte stipjes ziet, dan heb je neten gevonden. De nat-kam-methode is de beste methode om luizen op te sporen. Ook om luizen te herkennen bij jezelf, kan je om zeker te zijn de nat-kam-methode gebruiken.
Hoe worden we besmet met hoofdluizen?
Hoofdluizen kan je enkel krijgen via rechtstreeks haarcontact, al is het ook mogelijk om luizen op te lopen door het gebruik van een besmette borstel of het dragen van een muts van een ander besmet persoon. Zulke voorwerpen bevatten immers ook haren, toch gebeurt dit veel minder, omdat de luizen meestal te zwak zijn om zich opnieuw vast te klampen aan haar. Luizen verspreiden zich niet door te vliegen of te springen. Hoofdluizen beschikken over speciale grijppootjes en plaatsen zich van haar tot haar voort door het haar vast te grijpen.
Hoe weet ik hoelang de hoofdluizen al in het haar zitten?
Dit kan je inschatten aan de hand van de positie van de neten op het haar. De luis plaatst haar eitjes zo dicht mogelijk bij de hoofdhuid. De neten zullen zich dus door de natuurlijke haargroei iedere dag een klein beetje verder van de hoofdhuid bevinden. Vind je bijvoorbeeld (dode) neten op 3 cm van de hoofdhuid, dan zal de besmetting ongeveer 3 maanden eerder opgetreden zijn.
Hoelang overleven luizen?
Luizen die zich voeden via het hoofd van hun gastheer, kunnen daar tot 20 dagen blijven leven. Buiten het haar en dus zonder bloed om zich aan te voeden leven luizen slechts tussen de 24 uur en de 48 uur. Neten kunnen tot 10 dagen overleven buiten het haar.
Kan het gebeuren dat luizen immuun worden voor een behandeling?
- Het onjuist gebruik van producten die insecticiden bevatten om luizen te behandelen, kan leiden tot resistentieverschijnselen: door veelvuldig gebruik ervan zijn luizen er immers aan gewend geraakt en sterven ze er niet meer door.
- De nieuwe generatie producten zonder insecticiden werkt anders dan de vroegere generatie behandelingen die wel op basis van pesticiden is.
Kan ik hoofdluizen ook buiten het haar vinden?
Hoofdluizen buiten het haar leven niet langer dan 2 dagen, neten daarentegen overleven 10 dagen buiten het haar. Daarom is het ook belangrijk om luizen te bestrijden in huis om de kans op een nieuwe luizenbesmetting te voorkomen.
Kan mijn hond of kat besmet worden met hoofdluizen?
“Kunnen katten luizen hebben,” is een vaak gestelde vraag. Een geruststellend feit is dat je geen luizen kunt krijgen van je huisdieren en vice versa evenmin. De luizen die te vinden zijn in het haar van mensen is een andere soort luizen dan luizen bij honden bijvoorbeeld. Hoofdluizen zijn aangepast aan het hoofd en het haar van de mens en zouden in een dierenvacht niet overleven. Omgekeerd kunnen luizen van huisdieren niet overleven op het haar van mensen.
Vlooien daarentegen zijn wel besmettelijk voor de mens. Wanneer je dus beestjes in het haar ziet, maar het zijn geen hoofdluizen, zouden het vlooien kunnen zijn. Deze zijn meestal nog veel ongemakkelijker dan een hoofdluis. Een belangrijk verschil tussen vlooien en luizen is niet zozeer hoe een luis of een vlo eruitziet, maar een beet van een vlo veel meer jeukt.
Hoe verspreiden luizen zich?
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, springen of vliegen luizen niet van het ene hoofd naar het andere. Hoe komen luizen dan in het haar? Het zijn eigenlijk letterlijk ‘overlopers’. Ze verspreiden zich dus enkel door rechtstreeks hoofdcontact op plaatsen waar kinderen fysiek contact hebben met elkaar door samen te spelen, selfies te maken of naast elkaar in de klas te zitten.
Het kan echter wel helpen om luizen te voorkomen of verdere verspreiding in het gezin tegen te gaan om kinderen te leren om geen mutsen en jas te wisselen. Ook de lakens, knuffels en de hoofdkussens wassen op 60 graden kan helpen om luizen te voorkomen, maar de overdracht via deze kanalen komt veel minder voor.
Luizen kunnen immers niet langer dan 48 uur overleven buiten het haar, omdat ze sterven door uitdroging. Het heeft overigens absoluut geen zin om preventief een luizenproduct te gebruiken. Een product dat speciaal op de markt gebracht is om het haar tegen luizen te beschermen, kan echter wel helpen om hoofdluizen te voorkomen.
Hoe overleven luizen op de hoofdhuid?
- De lievelingsplekjes van luizen zijn dicht tegen de hoofdhuid. Op de donkerste plekjes vind je meestal veel luizen, want luizen houden immers niet van te veel licht. Bij het controleren op hoofdluizen kijk je best extra aandachtig achter de oren of in de nek. Dit is hun favoriete plek vanwege de aangename temperaturen vochtigheid. Af en toe komen hoofdluizen ook voor in de wenkbrauwen en de wimpers of in de baard en de snor.
- Hun zwakte? Zonder voedsel (menselijk bloed) en warmte kunnen hoofdluizen afhankelijk van de omstandigheden ongeveer tussen 24 en 48 uur overleven. Luizen zijn heel gevoelig aan temperatuurschommelingen. Een te warme of te koude omgeving waar de luizen leven kan dodelijk zijn voor hen. Het is vooral de droogte waar ze het meest gevoelig aan zijn. Daarom wonen ze hoofdzakelijk dicht bij de hoofdhuid: de temperatuur is er voortreffelijk en de vochtigheid is optimaal.
- De neten worden met een soort van lijmachtige stof aan een haar gekleefd, zo dicht mogelijk bij de hoofdhuid. Deze lijm is waterdicht en ook moeilijk los te weken met een gewone shampoo.
Zijn luizen en rode luizen hetzelfde?
Hoofdluizen mogen niet verward worden met rode luizen. Wanneer je een rode luis ziet, gaat het meestal om bloedluizen of bedwantsen. Ze voeden zich immers ook met het bloed van mensen maar nestelen zich niet in het haar.